گفتوگوی «ایران» با معاون رئیسجمهوری در امور زنان و خانواده درباره اجرای طرح ملی گفتوگوی خانواده در کشور
جای خالی گفت و گوی بین نسلی در خانواده ها
مهسا قوی قلب
خبرنگار
یکی از اساسیترین مباحثی که سبب بروز مشکلات حاد در بین اعضای خانواده میشود، ناتوانی در برقراری ارتباط و گفتوگوی منطقی است، در خیلی از مواقع، مشکلات حادی که به نزاعهای شدید و همراه با خشونت تبدیل میشود، از یک بحث کوچک شروع میشود. به طور معمول از صبح که بیدار میشویم تا وقتی به خواب میرویم یعنی چیزی در حدود 16 ساعت را در بیداری به سربرده و با دیگران بویژه خانواده خود در تعامل هستیم. چنانچه افراد در جوامع و فرهنگهای مختلف نتوانند با یکدیگر مکالمه درستی داشته باشند، نه تنها بحث نزاع درون خانوادگی پررنگ میشود، بلکه آمار طلاق هم بالا میرود. این مشکل تنها گریبانگیر مردم کشور ما نیست بلکه در سایر کشورهای دنیا هم وجود دارد، از اینرو در جوامع پیشرفته، برنامههای مدونی برای آموزش مهارتهای گفتوگو بین اعضای خانواده وجود دارد تا از آسیبهای ناشی از این معضل جلوگیری شود. در کشور ما نیز طرحی بهنام «طرح ملی گفتوگوی خانواده» پیادهسازی شده است، از اینرو درباره زمان شروع این طرح، کلیات و اهداف آن با معصومه ابتکار، معاون رئیسجمهوری در امور زنان و خانواده به گفتوگو پرداختیم که در ذیل میخوانید:
***
طرح ملی گفتوگوی خانواده از چه سالی به اجرا در آمد؟
از اواخر سال 1396 بهعنوان یک روش برای تحکیم و تقویت مناسبات خانواده ایرانی مطرح شد و در همان سال هم اقدامات عملی را آغاز کردیم.
در مورد کلیات این طرح کمی توضیح دهید. این طرح با چه هدفی نوشته شده و چه نتایج عملی را در سطح جامعه با خود به همراه دارد؟ چطور شد که معاونت به این مسأله پرداخت؟
با توجه به مطالعاتی که از طریق اطلس زنان و پیمایش خانواده، انجام شد، متوجه شدیم که خانواده ایرانی، مخاطرات مختلف با ابعاد متفاوتی دارد، هر دستگاهی هم متولی یکی از ابعاد کار است، با توجه به همین مطالعات بود که متوجه وخامت اوضاع شدیم و اولویت به مسأله اختلال در مهارتهای ارتباطی بین اعضای خانواده اختصاص پیدا کرد، در گام نخست هم متوجه شدیم که اگر آموزشهای لازم از مقطع دبستان یا حتی پیش از دبستان به کودکان داده شود، میتوانیم در خصوص مهارتهای ارتباطی موفقتر عمل کرده و شاهد ارتباطات بهتری در داخل خانواده، مدرسه و در نهایت جامعه باشیم و از اختلافات منجر به آسیب زدن به روح و روان جامعه کاسته خواهد شد. این طرح با این توجه شروع شد که مهارتهای خانوادگی، اساس روابط است و اگر افراد یاد بگیرند، چطور باهم خوب صحبت کنند و حرفهای یکدیگر را بشنوند، قطعاً در روابط با یکدیگر موفقتر خواهند بود و با تعامل بیشتری در کنار یکدیگر میتوانند زندگی کنند.
طرح ملی گفتوگوی خانواده به طور عملی در چند شهر تاکنون اجرایی شده و چه برنامههایی توسط معاونت زنان و خانواده رئیسجمهوری در این خصوص به اجرا درآمده؟ از چه روشهایی برای حل مشکل استفاده کردهاید؟
تاکنون طرح ملی گفتوگوی خانواده در 64 شهر به اجرا درآمده است. برگزاری نشستهای تخصصی و تربیت تسهیلگر در سطح 2 و 3 در موضوعات خانواده برگزار شد و درنهایت هم برای خود خانوادهها این کارها انجام شد. درخصوص آموزش به دانشآموزان هم، دورههای مهارت گفتوگو در 3000 مدرسه اجرا شد و در حدود 650 هزار دانشآموز در خصوص مهارتهای گفتوگو دورههای ویژه دیدند.
در بحث گفتوگو بین اعضای خانواده، قطعاً مباحث جامعه شناسی، روان شناسی و دیگر حوزهها هم مطرح میشوند، حتی آموزش و پرورش هم میتواند پیشنهادها و اقدامات مؤثری در جهت برقراری تعامل درست بین والدین با فرزندان داشته باشد، آیا به تنهایی این طرح را پیش میبرید یا با نهادهای دیگر هم همکاری دارید؟
بله، این طرح محصول یک کار جمعی است، به طور مشخص، اساس کار با انجمن جامعه شناسی ایران انجام گرفت، یعنی اولین همکار ما در این پروژه این انجمن بود، کانون گفتوگوی امام موسی صدر، رئیس انجمن اولیا و مربیان و وزارت آموزش و پرورش نیز از دیگر همکاران اصلی ما در این حوزه هستند.
بیشتر مشکلات و مناقشات بین خانوادهها بهدلیل اختلاف سنی والدین با فرزندان و نبود درک درست اعضای خانواده از مسائل روحی یکدیگر است. در گفتوگوی ملی خانواده به این مبحث یعنی اختلاف بین نسلها هم پرداختهاید؟ کما اینکه بهدلیل بالا رفتن سن ازدواج و فرزندآوری تفاوت بین نسلها هم نسبت به سالهای قبل بیشتر شده است.
به همین دلیلی که گفتید، در کنار گفتوگوی ملی خانواده به طرحی تحت عنوان گفتوگوی بین نسلی رسیدیم، چون بخشی از گفتوگوی خانواده در خصوص بین نسلی است و بسیاری از مناقشات درون خانوادهها از تفاوت نسلها نشأت میگیرد. اختلاف سنی بین والدین و فرزندان یکی از مهمترین عواملی است که سبب ایجاد مشکلات درون خانوادگی میشود، ما این مسأله را نیز بهعنوان محور اصلی در طرحها مدنظر قرار دادیم.
گویا اخیراً هم پادکستهایی در همین زمینه داشتید، محتوای این پادکستها چگونه هستند؟
در این ارتباط ما ۸ پادکست تهیه کردهایم و مبحث گفتوگوی ملی خانواده را در این پادکستها از زوایا و ابعاد مختلف باز کردیم و با جزئیات به آنها پرداختیم، البته این پادکستها ادامه دار هستند و کار همین جا تمام نشده است، علاوه بر پادکستها، دورهای هم تحت عنوان سفیران سلامتی با کانونهای فرهنگی دانشگاهها برگزار کردیم و موضوع مهارتهای ارتباطی را مورد توجه قرار دادیم تا در نتیجه آن، در فضای دانشگاه و خانه به افراد کمک شود تا با یکدیگر بهتر ارتباط بگیرند. باید در نظر داشته باشیم که تفاوت دیدگاهها به اختلاف نظر و در موارد حاد به تشنج و خشونت منتهی میشود، اما اگر سعی کنیم، همدیگر را بهتر بفهمیم و بیشتر درک کنیم، این اختلافها نیز کمتر خواهند شد. همانطور که اشاره کردم، طرحهای گفته شده ادامهدار هستند و پایانی ندارند. باید از طریق ارتقای مهارتهای ارتباطی در زمینه گفتوگو، الگوی بهتری برای زندگی افراد خانواده یعنی روابط بین زن و مرد، روابط بین والدین و فرزندان و ارتباط مؤثر با سالمندان بسازیم. سالمندان ما احساس میکنند که دیده نمیشوند یا صدای آنها شنیده نمیشود؛ باید با تقویت مهارتهای ارتباطی، روشهای گفتوگو با این افراد را نیز بهبود ببخشیم تا آرامش بیشتری را در محیط خانواده بهدست آورند.
در دوران شیوع ویروس کووید ۱۹ هستیم، به نظر شما تقویت مهارتهای ارتباطی و افزایش مهارتهای گفتوگو چه تأثیری میتواند در زندگی خانوادهها داشته باشد؟
با توجه به آمارهای رسمی، در دوران کرونا شاهد افزایش خشونتها از جمله خشونت خانگی بودیم و دلیل آن هم ناتوانی افراد در تحمل یکدیگر در ساعات طولانی در محیط خانه و نداشتن مهارتهای ارتباطی دانسته شده است.
در دوران شیوع ویروس کرونا، خانوادهها به ناچار ارتباط کمتری با دوستان و سایر افراد جامعه دارند و مجبور هستند، ساعات طولانی تری را در کنار یکدیگر سپری کنند، از سویی دیگر، بیماری کرونا، فشارهای اقتصادی و سختیهای بیشتری را نسبت به گذشته، به خانوادهها تحمیل کرده است. برای کاهش آمارهای مربوط به خشونت خانگی، ناچار هستیم، مهارتهای گفتوگوی بین خانوادهها را تقویت کنیم تا تنشها در میان اعضای خانواده به حداقل ممکن برسد، قطعاً چنین طرحهایی در به نتیجه رسیدن این امر یعنی کاهش منازعات درون خانوادهها، میتواند بسیار مؤثر و کارآمد باشد، همچنان که تا امروز هم نتایج خوبی از آن به دست آمده و در ادامه هم کار به همین شکل دنبال خواهد شد.
جهش ویروس کرونا و اهمیت تابآوری بیشتر برای جامعه ایران
حسین ایمانی جاجرمی / جامعه شناس
ویروس کرونا از آن چه در ابتدا فکر میشد پیچیدهتر و سمجتر است. مرتب و منظم در حال جهش است و هر دم چهره تازهای از خود نشان میدهد. اما جامعه انسانی آن قدر که ویروس توان انعطاف و پذیرش شکلهای جدید دارد، تاب آور و قابل انعطاف نیست. تا همین جا هم انواع محدودیتها، قرنطینهها و سختگیریها بسیاری از کسب و کارها را به خاک سیاه نشانده و دامن فقر و بیچیزی را گسترده و شرایط به گونهای رقم خورده که چشمانداز چندان امیدوار کننده در مقابل همه بویژه کشورهای فقیر و در حال توسعه نیست. انگلستان نخستین کشوری است که کشف گونه جهش یافته ویروس را اعلام و خبر از شروع دور تازهای از قرنطینه سراسری را داده است. تقریباً همه کشورهای دنیا به تکاپو برای مقابله با شرایط جدید افتادهاند. دیر یا زود سروکله منحوس این ویروس در کشور ما هم پیدا خواهد شد و شاید هم شده و چارهای جز آمادگی برای آن نیست. در حالی که پس از اعلام ساخت واکسن کرونا، جامعه خود را کم و بیش برای خلاصی از شرایط سخت کرونایی آماده میکند به احتمال زیاد تحمل دوباره سختگیریها و قرنطینهها برای مردم بویژه گروههای تهیدست و کم درآمد بسیار سخت و دشوار میشود. آدمهای زیادی امیدوار به تغییر اوضاع هستند و اعلام این خبر که فعلاً خبری نیست کار آسانی نیست. اما در این شرایط دشوار هیچ راهی عاقلانهتر از گفتن واقعیت به مردم نیست، همان کاری که دولت انگلستان بیتعارف، کرد. با این حال تمامی سازمانهای عمومی، یعنی همه آنهایی که خرج از کیسه بیت المال میبرند و قرار است اهداف اجتماعی را دنبال کنند باید به کمک مردم بیایند. ممکن است بسیاری از کارکردهای معمول تعطیل شود و دستگاههای عمومی در شرایط اضطرار مأموریتهای دیگری را دنبال کنند. ایران کشوری است که به برکت درآمدهای نفتی، خوب یا بد، صاحب دستگاههای اداری متعدد و زیادی هم در دولت و هم در خارج از آن است این لشکر بوروکراسی و تکنوکراسی از ظرفیتهایی است که میتوان در دوران فعلی از آن استفاده کرد از فضاهای اداری گرفته تا منابع مالی در صورت لزوم باید در اختیار دولت قرار گیرد تا از عهده مدیریت دورانگذار از کرونای شدت یافته برآید. درهرحال همیشه نباید انتظار داشت که آدمهای عادی خود را برای نهادها قربانی کنند و زمانی هم لازم است تا این فداکاری از سوی دستگاههای عمومی مختلف باشد. توجه به روحیه عمومی هم بسیار اهمیت دارد. در شرایط بحرانی وحدت فرماندهی نقش مهمی در موفقیت برنامه روحیه بخشی و بسیج عمومی دارد. یکی از مشکلات کشور صداهای متعدد و متناقضی است که کنشگران را دچار آشفتگی و پیشبرد سیاست را سخت میکند. بهنظر میرسد در روزهای آینده رئیسجمهوری در سطح ملی، استانداران در سطح استانی و شهرداران و دهیاران در سطح محلی باید بر فعالیتهای خود برای ارتباط بیشتر با مردم و گفتوگو با آنها از طرق مختلف بیفزایند.
جانباختگان روزانه کرونا به ۷۱ نفر کاهش یافت
سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: تاکنون یک میلیون و ۲۸۶ هزار و ۴۰۶ نفر در کشور بهطور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده و با فوت ۷۱ نفر از بیماران مبتلا به کرونا، تعداد جانباختگان کرونا در کشور به ۵۶ هزار و ۱۷۱ نفر رسیده است. به گزارش وبدا، دکتر سیما سادات لاری روز یکشنبه با اعلام آخرین آمار مبتلایان و جانباختگان کرونا در ایران افزود: از ظهر 20 دی تا ظهر (۲۱ دی ۱۳۹۹) بر اساس معیارهای قطعی تشخیصی پنج هزار و ۹۶۸ بیمار جدید مبتلا به کووید۱۹ در کشور شناسایی شد و ۴۱۷ نفر بستری شدند. با این حساب، مجموع بیماران کووید۱۹ در کشور به یک میلیون و ۲۸۶ هزار و ۴۰۶ نفر رسیده است. سخنگوی وزارت بهداشت گفت: خوشبختانه تاکنون یک میلیون و ۷۴ هزار و ۸۸۷ نفر از بیماران، بهبود یافته یا از بیمارستانها ترخیص شدهاند. همچنین ۴۶۶۴ نفر از بیماران مبتلا به کووید۱۹ در وضعیت شدید این بیماری تحت مراقبت قرار دارند و تاکنون هشت میلیون و ۱۵۳ هزار و ۲۶۴ آزمایش تشخیص کووید ۱۹ در کشور انجام شده است. لاری گفت: هم اکنون بر اساس آخرین تحلیلها، هفت شهرستان ساری، آمل، فریدونکنار، قائمشهر و نکا در استان مازندران و بندرگز و کردکوی در استان گلستان در وضعیت قرمز قرار دارند. همچنین ۳۰ شهرستان در وضعیت نارنجی، ۲۱۹ شهرستان در وضعیت زرد و ۱۹۲ شهرستان در وضعیت آبی قرار دارند.
حضور دانش آموزان پایه های اول و دوم در مدرسه از اول بهمن
وزیر آموزش و پرورش گفت: در شهرهای زرد و آبی تمام مدارس ابتدایی در پایه اول و دوم از اول بهمن ماه دایر هستند.
محسن حاجی میرزایی درباره بازگشایی مدارس از اول بهمن ماه، اظهار کرد: روز گذشته سه تصمیم مهم درباره آموزش و پرورش در ستاد ملی مقابله با کرونا گرفته شد؛ نخست آنکه کادر اداری و اجرایی در تمام مدارس کشور به جز مناطق قرمز از ابتدای بهمن ماه در مدرسه حضور داشته باشند چرا که حلقه ارتباط و اتصال ما با معلمان و دانشآموزان هستند بنابراین برای کنترل اوضاع باید در مدرسه باشند. وی درباره تصمیم دوم گفت: مقرر شد در پایههای اول و دوم دبستان که امکان آموزش از طریق فضای مجازی به نحو مناسب فراهم نیست و به آموزش حضوری دانشآموزان نیاز است در شهرهای زرد و آبی تمام مدارس ابتدایی در پایه اول و دوم دایر باشند؛ در مدارسی که تعداد دانشآموزان در کلاسهای درس بیش از 10 نفر است با مدیریت شورای مدرسه در روزهای هفته توزیع میشوند تا همه از آموزش حضوری بهرهمند شوند.
وزیر آموزش و پرورش درباره تصمیم سوم عنوان کرد: مقرر شد در مدارسی که تعداد دانشآموزان کمتر از 50 نفر است در تمام مقاطع تحصیلی و تمام پایهها کلاسهای درس حضوری باشد چون تعداد دانشآموزان کم است و امکان رعایت دستورالعملهای بهداشتی وجود دارد. بهمنظور رعایت دستورالعملهای بهداشتی، جمعیت دانشآموزان در کلاسهای درس باید 10 نفر باشد و مجاز نیستند تعداد بیشتری را به کلاسهای درس بیاورند.
حاجی میرزایی اظهار داشت: تقریباً در اکثر کشورها سیاست مربوط به بازگشایی مدارس مورد بازنگری قرار گرفته است چون سلامتی دانشآموزان مهم است اما دور بودن از آموزش تبعات نگرانکنندهای دارد از سوی دیگر مجموعه مطالعات انجام شده نشان نمیدهد حضور در مدرسه با رعایت پروتکلهای بهداشتی در شیوع بیماری تأثیر مثبتی داشته باشد.
وزیر آموزش و پرورش گفت: برخی خانوادهها و معلمها پیشنهاد تعطیلی دوهفتهای آموزش مجازی به علت خستگی ناشی از کار با وسایل و ابزار هوشمند را دادهاند. به همکارانم مأموریت دادم که این پیشنهاد را بررسی کنند. این پیشنهاد از مناطق مختلف به ما داده شده و خواستیم که همکاران اختیارات قانونی ما را برای این کار بررسی کنند. با کلیت آن موافق هستیم باید ببینیم میتوان شرایط آن را ایجاد کرد یا خیر؟
رئیس شورای شهر تهران اعلام کرد
حل مشکل آلودگی هوای تهران نیازمند کار ویژه
حمیده امینی فرد
خبرنگار
تهران با پشت سرگذاشتن شاخص 152 (ناسالم)، دوباره به روزهای آلوده خود برگشت. باد حدوداً برای دو روز مجالی برای نفس کشیدن به پایتختنشینها داده بود، اما فشار پایداری هوا از دیروز، وضعیت نگران کننده چند هفته قبل را پیش روی تهران گشود که دستکم تا امروزهم ادامه دارد. کرونا اگرچه با کاهش تعداد فوتیها، کمی خیال شهروندان را راحت کرده، اما انباشت ذرات معلق در هوا، تردد در ساعتهای پیش از ممنوعیت را هم سخت کرده است. کرج، قزوین، قم، اراک، اصفهان، تبریز، مشهد، ارومیه و اهواز هم البته دستکمی از وضعیت پایتخت ندارند. محسن هاشمی، رئیس شورای شهرهم در جلسه دیروز گریزی به بحث آلودگی هوا زد و تأکید کرد که آلودگی هوا در تهران استمرار دارد و این نشان میدهد که باید کارهای ویژهتری صورت بگیرد که هنوز انجام نگرفته است.
کارشناسان همچنان هشدار میدهند که برای در امان ماندن از کرونا، باید حواستان به آلودگی هوا هم باشد. آلودگی هوا احتمال تشدید کرونا و انواع بیماریهای ویروسی را بالا میبرد و راه حل مقابله با این وضعیت در خانه ماندن و تغذیه سالم است. با این حال برای حفظ جان شهروندان بویژه در نقاط پرتردد، نیروهای اورژانس در برخی از ایستگاههای مترو از سه روز آینده به طور دائمی مستقر خواهند شد.
آلودگی هوا سال آینده بدتر میشود
یوسف رشیدی، کارشناس محیط زیست با تأکید براینکه آلودگی هوا، یک بحث چند وجهی است که باید نگاه جامع به آن داشت به «ایران» میگوید: ما احتمالاً در سال آینده وضعیت به مراتب بدتری را تجربه خواهیم کرد. چراکه برخی اقدامات کاهشی را جلو نبردهایم. مثل بحث خودروهای فرسوده که از زمانی که واردات ممنوع شده، دیگر هیچ خودروی فرسودهای از چرخه خارج نشده است. اصلاً عمر کاتالیستها حتی در خودروهای نو داخلی چقدر است؟ آیا وقتی عمرشان تمام میشود، بموقع تعویض میشوند یا برخی به سراغ کاتالیستهای اجارهای و دور زدن معاینه فنی میروند! راهکار این است که دولت تجهیزات کنترل آلودگی را گارانتی کند. وگرنه ما همچنان از آلودگی خودروها ضربه خواهیم خورد. بحث مازوت و سوختهای سنگین بسیار مهم است. ما در شرایطی هستیم که ناچاریم مازوت بسوزانیم، اما برای همین اجبارهم باید برنامهریزی کرد. مثلاً در فصلهایی سوزاند که آلودگی کمتر است یا در نیروگاههایی مصرف شود که حداقل تأثیر را میگذارد. اما اول باید شفاف باشیم و بگوییم وقتی نمیتوانیم مازوت را بفروشیم، لااقل میزان گوگرد آن را کم کنیم!
او با اشاره به بوروکراسی اداری و دولت الکترونیک میگوید: سفرهای درون شهری باید کاهش یابد. حتی تجمع و ترافیک خودروهای با استاندارد بالا هم میتواند آلودگی ایجاد کند. ما در زمینه دولت الکترونیک عقب هستیم، کرونا البته فرصت خوبی را نشانمان داد تا حداقل برای اقتصاد انرژی، در این زمینه قویتر ظاهر شویم. این بحثها نه نیاز به پول دارد و نه تحریم مانعشان میشود، فقط باید برنامهریزی کنیم.
وحید نوروزی کارشناس محیط زیست در این باره با انتقاد از عدم اجرای قانون هوای پاک یا قانون نفس مصوب سال ۹۶ مجلس به «ایران» میگوید: «روند استفاده از شبکه حملونقل عمومی اعم از مترو؛ اتوبوسرانی و تاکسیرانی در سه سال اخیر به ما میگوید که سهم ۶۱ درصدی سفرهای روزانه با شبکه حملونقل عمومی درسال 95 به حدود ۵۵ درصد درحال حاضر رسیده است. در مقابل سهم خودروهای شخصی از سفرهای روزانه پایتخت بیش از 20 درصد نسبت به سال 95 افزایش داشته، حتی آمار استفاده از تاکسی هم در سه سال اخیر بیش از ۱۰ درصد رشد پیدا کرده است.»
وی با بیان اینکه کمبود ناوگان حملونقل عمومی بهعنوان ستون فقرات شهر، بسیار محسوس است، افزود: «تعداد اتوبوسهای پایتخت باید ۹ هزار دستگاه باشد، درحال حاضر نزدیک به ۴ هزار دستگاه اتوبوس نسبت به برنامه از پیش تعیین شده عقب هستیم و بیش از نیمی از اتوبوسهای موجود از سن فرسودگی گذر کردهاند. البته گلایه بحقی وجود دارد که در بودجه سال ۱۴۰۰ نسبت به شهر تهران توجه کافی نشده است. وقتی که این شهر با همین زیرساختها حداقل ۲۰۰ رام قطار جدید نیاز دارد تا بتوان سرفاصله حرکت قطارها را به دو دقیقه رساند، پیشنهاد تأمین بودجه فقط دو رام قطار برای تهران در بودجه سال ۱۴۰۰ چه معنایی دارد؟»
برنامه معاونت علمی برای تولید اتوبوسهای برقی
شهرداری تهران و معاونت علمی ریاست جمهوری درخصوص توسعه موتورسیکلتهای برقی در پایتخت تفاهمنامه همکاری امضا کردند. معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری در این مراسم با بیان اینکه برقیسازی در حوزه حملونقل یکی از دغدغهها است که ساختار علمی کشور را متحول میکند، گفت: چند سازنده به حوزه موتورهای برقی وارد شدهاند، اما حتماً باید نمایشگاهی در این خصوص برگزار شود، چرا که برخیها تصور میکنند این موتورهای برقی جدید همان اسکوترها هستند.
سورنا ستاری با بیان اینکه 12 درصد آلایندگی تهران مربوط به موتورسیکلت هاست، اظهار کرد: برقیسازی موتورسیکلت آن هم در تهران یک ضرورت است و با ایدههای جدید میتوان هزینههای برقی کردن را کاهش داد و امیدواریم این کار را تا اوایل بهمنماه بتوانیم آغاز کنیم. او همچنین از تولید اتوبوسهای برقی خبر داد و تأکید کرد که خودروسازها باید وارد عرصه هوشمندسازی شوند.